Củ đề xe máy là gì? Nguyên nhân gây hư hỏng củ đề và cách khắc phục
Củ đề xe máy thực hiện nhiệm vụ tạo ra sức kéo để kích hoạt hệ thống động cơ. Bộ phận này thường có độ bền khá tốt, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra hư hỏng xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
1. Củ đề xe máy là gì?
Củ đề xe máy là một dạng mô tơ điện một chiều có chức năng tác động lực kéo lên hệ thống động cơ giúp xe có thể khởi động một cách dễ dàng. Bộ phận này thường có điện áp định mức là 12V và công suất dao động từ 800 – 1000 W. Ngoài ra, đối với một số dòng xe sử dụng động cơ lớn, mức tiêu thụ có thể lên đến 1.500W.
2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
Củ đề ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất vận hành của động cơ xe. Đối với các loại xe số, quá trình khởi động phụ thuộc vào đề hoặc cần đạp khởi động. Trong khi đó, xe ga chỉ sử dụng củ đề để thực hiện nổ máy. Trên thực tế, cấu tạo củ đề của xe máy đều giống nhau, cụ thể:
- Phần vỏ bọc: Có chức năng chính là bảo vệ các chi tiết và linh kiện bên trong. Phía trên lớp vỏ được thiết kế nam châm để tạo ra từ trường.
- Mô tơ: Có nhiệm vụ tạo ra một lực vừa đủ để kích hoạt động cơ đốt trong.
- Công tắc từ: Đây được xem là điểm bắt đầu của dòng điện trước khi chạy đến mô tơ, có chức năng đẩy và hút các bánh răng để ăn khớp với bánh đà.
- Cầu dẫn động (thanh chạc): Bộ phận có chức năng dẫn truyền chuyển động từ công tắc từ đến bánh răng nhằm đảm bảo ăn khớp và nhả khớp với bánh đà.
- Bánh răng: Chức năng chính là tạo lực chuyển động cho hệ thống động cơ.
Để xe vận hành, củ đề cần có sự phối hợp nhịp nhàng của 2 bộ phận chính là cuộn cảm và động cơ điện. Theo đó, khi chìa khóa được đưa về nút ON, dòng điện một chiều khoảng 30A sẽ được nạp từ bình ắc-quy đến cuộn cảm làm từ hóa các cuộn dây và di chuyển đến thanh chạc. Dưới tác động của từ trường, nam châm hút piston của công tắc và đẩy bánh răng ăn khớp với bánh đà. Đây cũng là thời điểm xe máy được khởi động.
3. Nguyên nhân gây hư hỏng củ đề xe máy và cách khắc phục
Nếu bấm nút đề xe và nghe tiếng kêu tạch tạch từ rơ le trong khi củ đề không có tín hiệu, thì đây là dấu hiệu hỏng củ đề xe máy. Người dùng tìm hiểu cách kiểm tra củ đề xe máy để kịp thời khắc phục, sửa chữa hoặc thay thế để xe hoạt động được ổn định.
3.1. Cục đề xe máy bị mòn chổi than
Sau một thời gian hoạt động, chổi than sẽ sinh ra nhiều mạt sắt do không được kiểm tra và vệ sinh thường xuyên. Phần bụi mạt này sẽ bám vào nam châm vĩnh cửu trên vỏ máy khiến bề mặt tiếp xúc giữa Stator (nam châm vĩnh cửu trên vỏ củ đề) và Rotor (cuộn dây quấn quanh trục giữa của mô tơ) giảm dần. Về lâu dài, tình trạng này càng nặng hơn làm bong lớp nam châm, dẫn đến việc đề xe bị yếu hoặc chết máy hoàn toàn. Cách khắc phục hiệu quả cho tình trạng này là thay mới chổi than.
3.2. Bộ đề xe máy bị vả đề
Củ đề xe máy bị vả đề là do IC (bộ phận đánh lửa) thực hiện đánh lửa trước thời điểm cho phép gây ra hiện tượng nổ ngược (chiều quay mô tô bị ngược so với chiều quay động cơ). Sự cố xảy ra khiến bánh răng và bánh đà bị biến dạng hoặc gãy. Do đó, khi khởi động, xe máy sẽ phát ra những âm thanh kỳ lạ.
3.3. Củ đề xe máy bị han gỉ mối nối
Mối nối giữa đầu ra ắc-quy và đầu vào củ đề xe máy thường được làm bằng đồng nên tình trạng han gỉ là rất khó tránh khỏi. Khi đó dòng điện sẽ không được truyền đi để tạo lực chuyển động cho động cơ xe. Ngoài ra, cũng nên vệ sinh và bảo dưỡng định kỳ củ đề nhằm hạn chế bị han gỉ mối nối theo thời gian.
3.4. Bộ đề xe máy bị hỏng rơ le
Rơ le là bộ phận thực hiện chức năng hút và nhả bánh răng để ăn khớp với bánh đà của động cơ. Nếu xảy ra trục trặc tại đây, quá trình hút nhả sẽ diễn ra liên tục dẫn đến tình trạng trượt đề và vỡ răng. Có thể thử xử lý bằng cách gõ nhẹ để làm rơi hết bụi bẩn trên bộ đề xe máy.
Củ đề xe máy là bộ phận quan trọng ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả vận hành của động cơ. Do đó, người sử dụng phương tiện nên chủ động kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo xe luôn hoạt động ổn định.